Governance binnen ANBI’s: meer dan alleen verantwoording
Samenvatting van het artikel “ANBI-governance als strategisch instrument.”
Titel: ANBI‑governance als strategisch instrument
Auteurs: Pieter Stemerding en Otto Beelaerts
Website: Wereld van Filantropie
Publicatiedatum: 26 juni 2025
Op 26 juni verscheen het artikel “ANBI-governance als strategisch instrument“ van Pieter Stemerding en Otto Beelaers in de Wereld van Filantropie. Stemerding en Beelaerts pleiten voor het strategisch inzetten van governance binnen ANBI’s. In plaats van puur een verplichting, kan goed bestuur bijdragen aan effectievere doelrealisatie en maatschappelijke impact. Ze bespreken het Raad-van-Toezichtmodel als passend bestuursmodel voor grotere of complexere ANBI’s, mits goed ingericht. Diversiteit, deskundigheid en duidelijke bevoegdheidsverdeling zijn essentieel. Governance moet aansluiten bij de missie van de organisatie, niet andersom.
Klik hier om het volledige artikel te lezen.
Samenvatting
Onderstaande samenvatting is niet uitputtend en geeft een eerste indruk van het artikel.
Governance als strategisch middel
ANBI’s kunnen governance niet alleen gebruiken om te voldoen aan externe eisen (denk aan transparantie, accountantseisen, Belastingdienst), maar ook om hun maatschappelijke impact te vergroten.
Governance moet daarbij niet louter een kader zijn, maar een strategisch instrument dat ruimte biedt voor visie én de bereidheid om bestaande processen en structuren te herijken.
Raad-van-Toezichtmodel vs. andere modellen
Het artikel richt zich op het Raad-van-Toezichtmodel, hoewel wordt beloofd dat toekomstige analyses modellen zoals one‑tier bestuur en klassieke uitvoeringsbesturen zullen bespreken.
Auteurs bespreken in algemene zin dat keuze van bestuursmodel afhangt van factoren als grootte, complexiteit en ambities van de ANBI.
Strategische keuze van bestuursmodel
De klassieke (kleine) bestuursvorm is geschikt voor familiefondsen of kleinschalige projecten.
Voor groeiende ANBI’s met internationale activiteiten of subsidietrajecten is het Raad-van‑Toezichtmodel (of alternatief: one-tier) beter inzetbaar—mits ingericht met heldere governanceprotocollen, bevoegdheidsafbakening en conflictmanagement.
Belang van diverse en deskundige bestuurders
Homogene besturen lopen het risico op “groepsdenken” en missen signalen of kansen.
Belangrijk is aandacht voor intrinsieke motivatie, sectorervaring, financiële en juridische kennis bij bestuurders—niet alleen corporate-expertise.
Specifieke uitdagingen en risicobeheersing
In one‑tier bestuursmodellen is toezicht moeilijker te waarborgen. Rolvervaging tussen uitvoerende en niet-uitvoerende bestuurders brengt risico’s met zich mee; statuten worden soms onvoldoende gekend, wat de aansprakelijkheid vergroot.
ANBI-compliance vereist extra zorgvuldigheid in verslaglegging van financiën, activiteiten, en beleid, zeker bij vermogensbeheer en fondsenwerving. Governance‑protocollen helpen bevoegdheden, stemprocedures en conflictoplossing helder vast te leggen